Projekt domu gotowy czy dedykowany?
Obecnie wiele biur oferuje gotowe projekty domów. Za określoną kwotę można zakupić praktycznie „od ręki” plan uwzględniający dokumentację budowy domu obejmującą między innymi wymiary budynku, rozmieszczenie pomieszczeń, specyfikację wykonania elementów takich jak dach czy fundamenty, kosztorys, projekty stolarki okiennej, wentylacji i ogrzewania, a nawet – propozycje urządzenia wnętrz. Takie gotowe projekty domu mają kilka zalet: są dostępne szybko, inwestor może od razu przejrzeć wizualizacje i wybrać tę, która pasuje mu najbardziej, zwykle też ich cena jest niższa niż projektu budowy domu sporządzonego na zamówienie. Duży wybór umożliwia natomiast znalezienie rozwiązań, które wpasują się w gust i potrzeby inwestora. Z drugiej strony – wybierając projekt dedykowany, klient ma większy wpływ na jego kształt - może z góry określić swoje oczekiwania i zaplanować budowę naprawdę „wymarzonego domu”. Dom, wzniesiony wedle projektu dedykowanego konkretnemu inwestorowi, będzie niepowtarzalny oraz prawdopodobnie lepiej dostosowany do jego wymagań i czynników takich jak np. miejscowy plan zabudowy czy rozmiar i warunki działki budowlanej (jej kształt/ układ terenu).
Dom parterowy czy piętrowy?
Podstawowe zagadnienia, od których powinniśmy zacząć planowanie budowy domu, to ustalenie rozmiaru budynku oraz tego, czy ten ma być to dom parterowy, czy dom piętrowy.
Podejmując decyzję, co do powierzchni użytkowej domu, trzeba wziąć pod uwagę parę kwestii. Często inwestorzy kierują się chęcią uzyskania jak największych przestrzeni. Warto jednak pamiętać na przykład, że budowa większego domu oznacza nie tylko rosnący koszt budowy, wykończenia i umeblowania, ale także większe koszty eksploatacji (szczególnie ogrzewania) i więcej sprzątania. Najlepiej więc zastanowić się, jakich pomieszczeń rodzina będzie potrzebować, wziąć pod uwagę ewentualne plany jej powiększenia, zastanowić się, na jakiej przestrzeni domownikom nie będzie za ciasno. Zarówno zbyt mały dom, jak zbyt duży dom może w pewnym momencie okazać się problematyczny. Istotny przy podejmowaniu decyzji będzie także rozmiar działki. Jeśli dom zajmie większą jej powierzchnię, może wywołać to różne problemy – na przykład z parkowaniem, czy z niewielką odległością od pobliskich domów (w konsekwencji sąsiedzi mogą łatwo zaglądać w okna) – konieczne jest również uwzględnienie odpowiednich odległości od granicy działki czy znajdującej się w jej pobliżu drogi. Wybór pomiędzy domem parterowym i piętrowym, to przede wszystkim kwestia gustu oraz potrzeb. Z perspektywy kosztów oraz trudności budowy, nie ma przesłanek wskazujących któreś z rozwiązań jako lepsze. Dom parterowy wymaga większych nakładów na fundamenty oraz dach, z kolei decydując się na budynek piętrowy – trzeba zadbać o solidniejsze stropy i schody.
Dom parterowy ma kilka zalet. Poruszanie się po nim jest wygodniejsze, nie trzeba poświęcać przestrzeni na schody, zwykle też łatwiej zadbać o jego ogrzanie. Taki projekt budowy domu, to dobry wybór, kiedy w domu mają mieszkać starsi ludzie, małe dzieci albo osoby mające problemy z poruszaniem się (dla których wchodzenie po schodach byłoby szczególnie problematyczne). Budynek piętrowy natomiast sprawdzi się lepiej w sytuacji, gdy działka, na której powstaje, jest mała, inwestor planuje bardzo wiele pomieszczeń, planuje rozgraniczyć strefę „dzienną” od „nocnej” sytuując je na odrębnych piętrach bądź chce zapewnić niektórym domownikom większą prywatność – na przykład zorganizować na piętrze niejako „osobne” mieszkanie dla dorosłego dziecka.
W przeszłości najczęściej budowano domy jednopiętrowe, z dodatkowym strychem. Obecnie na popularności zyskują domy parterowe lub składające się z parteru i mieszkalnego poddasza – w tym drugim przypadku problematyczne mogą być skośne sufity, jest to jednak dobry kompromis między domem parterowym a piętrowym z dodatkowym strychem.
O czym pamiętać, wybierając kształt domu?
W przeszłości większość budynków miała kształt zbliżony do prostokąta. Obecnie coraz popularniejsze są domy o bardziej urozmaiconej bryle. Jeśli jednak ktoś marzy właśnie o takim domu, powinien wiedzieć, że im prostszy kształt ma dom, i pozbawiony jest elementów dodatkowych (jak lukarny) tym tańsza będzie jego budowa, a w późniejszym okresie – mniejsze straty cieplne. Ogromne koszty pochłonie także dach wielopołaciowy - w jego przypadku istnieje też większe ryzyko powstawania zacieków. W przypadku podejmowania decyzji o tym, jaki kształt domu wybrać w grę wchodzi wybór między estetyką, a kosztami i właściwościami funkcjonalnymi.
Jak powinien wyglądać podział i układ pomieszczeń w domu?
Odpowiednie rozmieszczenie pomieszczeń ma ogromny wpływ na codzienne życie domowników. Częstymi błędami przy ich rozplanowywaniu jest kierowanie się przede wszystkim myślą o tym, by jak najlepiej wyglądały – oraz uleganie aktualnym modom – bez uwzględnienia indywidualnych potrzeb.
Nie ma jednego, uniwersalnego rozkładu, który sprawdzi się w przypadku każdej rodziny. Istnieje jednak kilka uniwersalnych zasad, które trzeba uwzględnić. Na przykład pomieszczenia, które potrzebują konkretnych instalacji powinny znajdować się blisko siebie lub nad sobą (dotyczy to szczególnie łazienek i kuchni, jeśli planowana jest jedna na parterze, a druga na piętrze). Ważne jest także oddzielenie od siebie sfery odpoczynku od dziennej. To dlatego najczęściej w domach piętrowych sypialnie usytuowane są na górze, na dole natomiast znajdują się pomieszczenia takie jak jadalnia, kuchnia, salon.
Planując rozmieszczenie pokoi, trzeba myśleć przede wszystkim o komforcie i funkcjonalności dla konkretnych osób. Na przykład – modna obecnie „otwarta kuchnia”, chociaż wygodna i pozwalająca optycznie powiększyć przestrzeń, w niektórych przypadkach może być problematyczna. Jeśli w domu mieszka więcej osób, a w salonie często przyjmowani są goście, może dochodzić choćby do sytuacji, gdy nastoletnie dziecko chcąc wieczorem wziąć z kuchni coś do picia, musi przechodzić w piżamie obok znajomych rodziców. A może ktoś z domowników ma wiele ubrań i problem z utrzymaniem ich w porządku? W takim przypadku warto rozważyć wydzielenie garderoby. Dom ma być piętrowy albo przeznaczony dla kilku osób? Uwzględnienie w projekcie dwóch łazienek na pewno zwiększy komfort mieszkańców. Któryś domownik pracuje w domu? Dobrym pomysłem będzie urządzenie gabinetu – najlepiej w miarę możliwości na uboczu domu (a nie przy kuchni czy salonie), by pozostali mieszkańcy nie przeszkadzali pracującej osobie.
Stolarka okienna oraz ekspozycja względem stron świata na co zwrócić uwagę?
Z rozmieszczeniem pomieszczeń wiąże się jeszcze jedna sprawa, warta przemyślenia – mianowicie to, na którą stronę świata będą wychodzić okna poszczególnych pokoi. Na przykład jeśli okna sypialni będą wychodzić na zachód, latem ta będzie nagrzewać się tuż przed nocą, natomiast jeżeli wyjdą na wschód – potrzeba naprawdę dobrych osłon okiennych, aby z rana śpiących nie budziło światło. (Więcej na ten temat można znaleźć w tekście „Jakie znaczenie ma ekspozycja okien?”. Na etapie projektu domu trzeba podjąć decyzję także co do pewnych cech stolarki okiennej. Czy wszystkie okna mają być podobnych rozmiarów? A może wybór padnie na duże przeszklenia – chętnie wybierane zwłaszcza do salonu? Jeśli dom ma mieszkalne poddasze ze skośnymi sufitami, w jaki sposób rozmieścić okna, aby zapewnić dobre oświetlenie pomieszczeń? W jaki sposób rozplanować układ okien tak, aby pozwalały uzyskać optymalną ilość światła słonecznego, ale jednocześnie dobrze prezentowały się z zewnątrz, jako jeden z elementów elewacji? Jak ulokować okna kuchenne, aby nie przeszkodziły w wygodnym rozstawieniu sprzętów, montażu szafek i blatów? Jakie drzwi tarasowe będą najwygodniejsze? To pytania, na które odpowiedź powinniśmy znać już na etapie projektowania budowy domu właśnie. Dobrze odpowiednio wcześnie przewidzieć także montaż rolet zewnętrznych – niektóre z nich wymagają uwzględnienia w projekcie.
Czy garaż ma być częścią budynku?
Garaż w bryle budynku jest komfortowy w użytkowaniu i zwykle mniej kosztowny w budowie niż wolnostojący. Z drugiej strony – garaż może łatwo generować straty cieplne. Koniecznie należy więc zadbać o jego dobrą izolację termiczną, ale też akustyczną (by dźwięk odpalanego auta nie przeszkadzał domownikom). Powinien być też zaprojektowany w taki sposób, by spaliny nie przedostawały się do części mieszkalnej. Pomiędzy garażem a częścią mieszkalną najlepiej zaplanować przejście. – by Dodatkowo, w przypadku garażu, będącego częścią bryły domu, szczególnie ważna jest brama garażowa. Nie tylko ze względów funkcjonalnych, ale też estetycznych – jej wygląd wpływa bowiem na to, jak prezentuje się cały budynek. Dodatkowo, brama garażowa ma również znaczenie dla ograniczenia strat ciepła. Więcej na temat wyboru bramy garażowej można przeczytać w artykule „O czym należy pamiętać przy wyborze bramy garażowej”.
Co z kotłownią w domu?
Domy jednorodzinne są najczęściej ogrzewane za pomocą kotła na paliwo stałe albo pieca gazowego. Piec gazowy o mocy nieprzekraczającej 30 kW niekoniecznie musi być instalowany w wydzielonej kotłowni. Pomieszczenie, w której ten jest umieszczony, powinno mieć jednak określoną powierzchnię i wysokość (minimum 2,2 metry wysokości, 6,m2 powierzchni) i nie może to być pokój, w którym domownicy przebywają dłużej niż cztery godziny dziennie. (Czyli taki piec można umieścić w łazience albo kuchni, ale już nie w sypialni). Kotły na paliwo stałe oraz piece o większej mocy powinny być umiejscowione w wydzielonej kotłowni. Takie pomieszczenie musi mieć zapewnioną zgodną z wymaganiami wentylację oraz odpowiednie drzwi (niepalne, szerokości minimum 0,8 m, otwierane na zewnątrz). Wymagana wielkość pomieszczenia zależna jest od mocy kotła. Ważne jest również by pamiętać, że przepisy nakładają m.in. obowiązek zachowania określonym odstępów między urządzeniem grzewczym a ścianami (z przodu i z boków) oraz sufitem.
O jakich formalnościach przy budowanie domu należy pamiętać?
Wybierając projekt domu, należy też pamiętać, że musi być on zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego może regulować między innymi takie kwestie jak dopuszczalna wysokość i wielkość budowanych obiektów. Projekt budowy domu musi też być zgodny z przepisami prawa budowlanego – dotyczy to na przykład uwzględnienia w nim odpowiedniej wentylacji. Trzeba też zorientować się, czy wybrana działka jest uzbrojona – a jeśli nie, jakie są możliwości przyłączenia prądu, gazu oraz wody.
Przed rozpoczęciem prac budowlanych (ale posiadając już projekt budowy domu), należy także uzyskać zgodę na budowę. Warto w tej kwestii odpowiednio wcześnie zapoznać się z aktualnie obowiązującymi przepisami prawa budowlanego.
te pytania warto zadać sobie już w momencie zakupu działki. Dzięki niemu wybór (lub zlecenie) odpowiedniego projektu domu stanie się łatwiejszy. Zmniejszy to także szansę na to, że wybrany projekt budowy domu będzie wprawdzie ciekawy, ale wzniesiony wedle niego dom okaże się niedostosowany do potrzeb inwestora i jego rodziny.
